 |
 |
Kiss.az |  |
 |
Albaniyada dinsizlik — Albaniya cəmiyyətində qeyri-dindarlıq, dinsizlik, ateizm və aqnostisizm elementləri. Albaniyada islam və xristianlıq kimi dominant dinlərlə yanaşı, bu elementlər də mövcuddur.[1] Albanların əksəriyyəti sekulyar həyat tərzi sürür və dini düşüncələrin onların həyat tərzini formalaşdırmasını və ya şərtləndirməsini rədd edir.[2]
Albanlarda qeyri-dindarlıq Osmanlı imperiyasının son dövründə alban milliyyətçiliyinin yüksəlişi kontekstində artan antiklerikalizm və sekulyarlaşma dövründən sonra ortaya çıxmışdır. Bu dövrdə bəzi müəlliflər dinə qarşı təhqiramiz ifadələr işlətmişdir, lakin dini tərk etməyi açıq şəkildə müdafiə edən ilk şəxs 1934-cü ildə İsmət Toto olmuşdur.[3] Bundan sonra 1935-ci ildə Anastas Plasarinin əsərləri ərsəyə gətirilmişdir.[4]
1946-cı ildən etibarən Albaniyada kommunist hakimiyyəti dövründə din əvvəlcə məhdudlaşdırılmış,[5] sonra 1967-ci ildə Ənvər Xocanın dövlət ateizmini qəbul etməsi ilə ictimai dini təcrübə qadağan edilmişdir. Buna baxmayaraq, bəzi individual təcrübələr davam etdirilmişdir.[6] Bu vəziyyət 1985-ci ildə məhdudiyyətlərin yumşaldılması və 1990-cı ildə Ramiz Aliya dövründə tamamilə ləğv edilməsinə qədər davam etmişdir.[7][8] BMTİP-nin sorğusu göstərmişdir ki, albanların böyük əksəriyyəti milliyyətçiliyin, dinsizliyin və kommunist hakimiyyəti dövründə dinin qadağan edilməsinin dini tolerantlığın əsasını qurmağa kömək etdiyini qəbul edir.[9]
Hal-hazırda qeyri-dini əhalinin sayına dair təxminlər çox fərqlidir. Özünü ateist kimi tanıdan əhalinin sayı 2,5%-dən[10] 8%-ə,[11] hətta 9%-ə qədər dəyişir, digər təxminlər isə qeyri-dindarlığın 39% (9% "ateist", 30% "qeyri-dini") olduğunu, 61%-nin dinin həyatları üçün "vacib" olmadığını və 72%-nin dini təcrübələrdə iştirak etmək istəmədiyini bildirmişdir.[12] Müəyyən edilmişdir ki, özünü müsəlman və ya xristian kimi tanıdan bir çox alban yalnız az sayda dini təcrübəyə riayət edir və ya ümumiyyətlə riayət etmir. 2008-ci, 2009-cu və 2015-ci illərdə aparılan sorğular Albaniyanı dünyada ən az dindar 20-ci ölkə kimi göstərmişdir və əhalinin 39%-i dindar olmuşdur.[13]
Albaniyada dini kimlik adətən ailə tarixi ilə ötürülür, nəinki həqiqi təcrübə ilə.[14] Geniş yayılmış dini təcrübənin olmamasına baxmayaraq, sorğularda xarici ateistlərə qarşı müəyyən antipatiya aşkarlanmışdır[15] və açıq şəkildə ateist olduğunu bəyan edən bir çox ictimai xadimlərin olmağına baxmayaraq, ateistlərə qarşı mənfi ictimai müzakirələrdən şikayətlər də olmuşdur.[16]
 |
 |
KISS.AZ |  |
 |
|