 |
 |
Kiss.az |  |
 |
Nəsrulla Kəngərli (25 noyabr 1913, Naxçıvan – 25 fevral 1991, Bakı) — XX əsr Azərbaycan memarlığının tanınmış nümayəndələrindən biri, II Dünya müharibəsinin iştirakçısı, "Qırmızı Ulduz" ordeni və digər dövlət təltifləri ilə təltif olunmuş, “Azərbaycan SSR-in Əməkdar inşaatçısı”[1] fəxri adına layiq görülmüş memar və pedaqoq [2][3]
| Nəsrulla Kəngərli | |
|---|---|
| Nəsrulla Yaqub oğlu Kəngərli | |
 | |
| Şəxsi məlumatlar | |
| Doğum tarixi | 25 noyabr 1913 |
| Doğum yeri | |
| Vəfat tarixi | 25 fevral 1991 (77 yaşında) |
| Vəfat yeri | |
| Vətəndaşlığı | |
| Uşağı | |
| İşləri və nailiyyətləri | |
| İşlədiyi şəhərlər | Bakı, Gəncə, Sumqayıt |
| Əsas tikililəri | Bakıda Nizami küçəsində, İnşaatçılar prospektində, Nərimanovun heyəlinin ətrafındakı yaşayış binaları; Neftçilər və Azadlıq prospektlərində, şəhərin digər yerlərində tikilmiş məktəb binalar; Bakıda Mərkəzi Univermağın, Tibb Universitetinin korpusunun və idman kompleksinin, Gəncədə Dəmiryol vağzalının, Xankəndində inzibati binanın layihələri. |
Nəsrulla Yaqub oğlu Kəngərli 1913-cü il noyabrın 25-də Naxçıvan şəhərində anadan olmuşdur. Atası Yaqub Paşa Kəngərli məhdud formal təhsilə malik olmasına baxmayaraq, ərəb, fars, rus və osmanlı dillərini bilmiş, İran və Osmanlı ziyalıları ilə əlaqə saxlamış, zəngin şəxsi kitabxana toplamışdır. O, rus şərqşünası K.S. Smirnova “Naxçıvan elinin tarixi və etnoqrafiyasına dair materiallar” əsərinin hazırlanmasında məlumat təmin etmiş və 1918-ci il hadisələri zamanı erməni basqınlarına qarşı iştirak etmişdir. 1939-cu ildə İran və Türkiyə ilə əlaqələrə görə repressiyaya məruz qalmış və güllələnmişdir. Ailəsi Qazaxıstana sürgün olunmuş, yalnız 1964-cü ildə Azərbaycana qayıda bilmişdir.[2]
Nəsrulla Kəngərli ibtidai təhsilini Naxçıvanda almış, 1929-cu ildə Naxçıvan Pedaqoji Texnikumunu bitirmişdir.[4] Təhsilini davam etdirmək məqsədilə 1932-ci ildə Gəncə Toxuculuq İnstitutuna daxil olmuş, bir il sonra Bakıdakı Azərbaycan Sənaye İnstitutunun (indiki Azərbaycan Dövlət Neft və Sənaye Universiteti) memarlıq-inşaat fakültəsinə keçmişdir. 1939-cu ildə institutdan məzun olmuşdur. Təhsil dövründə Naxçıvandan kənarda olması onu ailəsinin sürgün taleyindən xilas etmişdir.[2]
1941-ci ildə II Dünya müharibəsi başlayarkən hərbi xidmətə cəlb edilmiş, 416-cı Azərbaycan diviziyasının tərkibində Qafqazdan Berlinədək döyüş yolu keçmiş və orden-medallarla təltif olunmuşdur. Müharibədən sonra memarlıq fəaliyyətini davam etdirən Nəsrulla Kəngərli müxtəlif dövrlərdə "Azərdövlətmemarlayihə", "Bakışəhərbaşlayihə" və "Azərdövlətlayihə" institutlarında fəaliyyət göstərmişdir.[4][5]
1991-ci il fevralın 25-də Bakı şəhərində vəfat etmişdir.[6]
Üç övladı olmuşdur. Oğullarından biri — Tələt Kəngərli geoloq alim, Aqşin və Aydın Kəngərlilər isə tibb sahəsində tanınmış mütəxəssislərdir.
O, memar kimi yaşayış və inzibati binaların layihələndirilməsi sahəsində çalışmış, Bakıda Nizami küçəsində, İnşaatçılar prospektində və Nərimanov heykəli ətrafında yerləşən tikililər daxil olmaqla, klassik və müasir memarlığın sintezi üzərində qurulmuş layihələrə imza atmışdır. Onun layihələri sırasında Neftçilər və Azadlıq prospektlərində yerləşən məktəb binaları, Mərkəzi Univermaq, Tibb Universitetinin korpusu, idman kompleksi, Gəncə Dəmiryolu Vağzalı və Xankəndidə inzibati bina yer alır.[2]
Xüsusilə Sumqayıt şəhərinin baş planının hazırlanması və oradakı bir sıra ictimai və yaşayış binalarının layihələndirilməsi sahəsində fəaliyyətinə görə SSRİ Nazirlər Sovetinin mükafatına layiq görülmüşdür. 1968–1985-ci illərdə "Azərdövlətlayihə" institutunda rəhbərlik etdiyi emalatxanada Sumqayıtın şəhərsalma sənədləri hazırlanmışdır.[7]
1951-ci ildən başlayaraq orta ixtisas və ali təhsil müəssisələrində dərs demiş, 1968–1990-cı illərdə Azərbaycan Politexnik İnstitutunda (indiki Azərbaycan Texniki Universiteti), daha sonra isə Memarlıq və İnşaat Universitetində Memarlıq konstruksiyaları kafedrasının dosenti olmuşdur.
Nəsrulla Kəngərli "Qırmızı Ulduz" ordeni də daxil olmaqla bir sıra dövlət təltiflərinə layiq görülmüş, 1960-cı ildə “Azərbaycan SSR-in Əməkdar inşaatçısı” fəxri adını almış, 1972-ci ildə isə SSRİ Dövlət Mükafatı ilə təltif olunmuşdur.[2][7]
Bakı şəhərində yaşadığı binaya Nəsrulla Kəngərlinin xatirə lövhəsi qoyulmuşdur.[8]
 |
 |
KISS.AZ |  |
 |
|
