 |
 |
Kiss.az |  |
 |
Sosial elmlərdə trianqulyasiya (ing. Triangulation) — tədqiqat və məlumat toplama prosesində fərqli üsulların, mənbələrin və ya nəzəri yanaşmaların bir arada istifadəsi yolu ilə obyektivlik, etibarlılıq və dəqiqliyin artırılması məqsədilə tətbiq olunan metodoloji yanaşma.[1] Bu anlayış həm sosial elmlərdə, həm də coğrafiya, arxitektura, hərbi planlaşdırma və digər sahələrdə istifadə edilir. Sözün mənşəyi latınca "triangulum" – "üçbucaq" sözünə dayanır və ən azı üç fərqli bucaq və ya baxış nöqtəsindən bir hədəfin müəyyən edilməsini ifadə edir.
Trianqulyasiya elmi tədqiqatlarda əsasən bir tədqiqat obyektinin müxtəlif metodlarla və ya fərqli baxış bucaqlarından araşdırılması prinsipinə əsaslanır. Bu yanaşma bir metodun çatışmazlıqlarını digər metodun güclü cəhətləri ilə kompensasiya etməyə çalışır. Beləliklə, nəticələrin daha etibarlı və ümumiləşdirilə bilən olması təmin edilir.[2]
Trianqulyasiya anlayışı ilkin olaraq geodeziya və xəritəçəkmə sahələrində istifadə olunmuşdur. Burada üç nöqtədən məsafələr ölçülərək konkret bir yerin koordinatları müəyyən edilirdi. XX əsrin ortalarından etibarən bu anlayış sosial elmlərə, xüsusilə də sosiologiya və antropologiyaya tətbiq olunmağa başlandı.Norman Denzin (1970) və digər metodoloqlar bu yanaşmanın sosial tədqiqatlarda etibarlılığın artırılmasında əhəmiyyətli rol oynadığını vurğulamışdır.[3]
Trianqulyasiyanın müxtəlif növləri mövcuddur:[4]
Sosiologiya, antropologiya, psixologiya və təhsil sahələrində trianqulyasiya fərqli baxışları inteqrasiya etməklə tədqiqatçıya daha dərin və geniş analiz imkanı yaradır. Məsələn, bir sosial problemin həm statistik sorğularla, həm də müsahibələrlə araşdırılması nəticələrin tutarlılığını yoxlamağa kömək edir. Bu zaman metodlar bir-birini tamamlayır və nəticələrə əlavə güvən qatır.[5]
Trianqulyasiyaya bəzi tədqiqatçılar tərəfindən tənqidi yanaşılır. Onlar metodlar arasında uyğunluğun olmaması, qarşılıqlı nəticə uyğunsuzluqları və analizin çətinləşməsi kimi problemləri vurğulayırlar. Bəzi hallarda isə metodların birgə istifadəsi əlavə resurs və zaman tələb edir.[6]
 |
 |
KISS.AZ |  |
 |
|