Cercibogan - Wikipedia - Kiss.az

Çərçiboğan — Azərbaycan Respublikasının Naxçıvan Muxtar Respublikasının Şərur rayonunda yerləşən kənd. Kənd qədim yaşayış məskəni olmaqla yanaşı, tarixi və mədəni irsi, coğrafi mövqeyi və müasir sosial infrastrukturu ilə seçilir. Əhalisinin əsas məşğuliyyəti kənd təsərrüfatıdır və kənd son illərdə dövlət proqramları sayəsində kompleks inkişaf mərhələsinə qədəm qoymuşdur.

Çərçiboğan toponimi kəndin içindən keçən eyniadlı çayın adından götürülmüşdür. "Çərçi" (səyyar satıcı, xırdavatçı) və "boğan" (boğmaq) sözlərindən ibarətdir. Rəvayətə görə, çayın gur axını bir çərçinin ölümünə səbəb olub və bu hadisə çayın və kəndin adının yaranmasına səbəb olmuşdur. Bu toponim həm də bölgənin folklor yaddaşında xüsusi yer tutur.

Çərçiboğan kəndinin ərazisi çox qədim zamanlardan məskunlaşmışdır. Kəndin cənubunda yerləşən "Qazxan" adlı arxeoloji yaşayış yerindən tapılan maddi-mədəniyyət nümunələri Son Tunc və Erkən Dəmir dövrlərinə (e.ə. II–I minilliklər) aiddir. Bu, kənd ərazisinin tarixi əhəmiyyətini göstərir.

Orta əsrlərə dair keramika məmulatlarının tapılması kəndin fasiləsiz yaşayış məkanı olduğunu sübut edir. XIX əsrdə Çərçiboğan Şərur-Dərələyəz qəzasının tərkibində olub. 1897-ci il siyahıyaalınmasına əsasən kənddə 933 nəfər azərbaycanlı yaşayırdı.

Sovet dövründə kənd kolxozlaşdırılıb və "SSRİ-nin 50 illiyi" kolxozuna daxil edilib. Müstəqillik illərində isə kənddə geniş quruculuq və abadlıq işləri aparılıb, sosial infrastruktur yenilənib. 2023-cü ildə kənddə Vətən müharibəsində şəhid olmuş sakinlərin xatirəsinə bulaq-abidə kompleksi istifadəyə verilib.

Kənd Naxçıvan Muxtar Respublikasının qərbində, Şərur rayonunun inzibati mərkəzindən 3 km məsafədə, Araz çayı hövzəsində yerləşir. Ərazi əsasən düzənlikdir, relyefi az meyilli sahələrdən ibarətdir. Kəndin dəniz səviyyəsindən hündürlüyü təxminən 600–700 metrdir. Yarımsəhra iqlimi hökm sürür: yaylar quraq və isti, qışlar isə soyuq keçir. İllik yağıntının miqdarı 200–400 mm-dir.

Kəndin yaxınlığından eyni adlı Çərçiboğan çayı keçir. Çay həm suvarma məqsədilə, həm də kəndin adının etimoloji mənası baxımından mühüm əhəmiyyətə malikdir.

2009-cu ildə aparılmış siyahıyaalma nəticəsində kəndin əhalisi 3487 nəfər, 2021-ci ildə isə 4256 nəfər təşkil etmişdir. Əhalinin əsas hissəsi azərbaycanlılardan ibarətdir. Demoqrafik baxımdan kənd gənc və orta yaşlı əhalinin üstünlük təşkil etdiyi yaşayış məntəqəsidir.

Kənddə sosial infrastrukturun inkişafı əhali artımını və yaşayış səviyyəsinin yüksəlməsini təmin etmişdir. Yeni salınmış məktəb, səhiyyə ocaqları, xidmət mərkəzləri kənd sakinlərinin həyat şəraitini əhəmiyyətli dərəcədə yaxşılaşdırmışdır.

Çərçiboğan kəndinin iqtisadiyyatı əsasən kənd təsərrüfatına əsaslanır. Əsas məhsullar taxıl, şəkər çuğunduru, tərəvəz və yem bitkiləridir. Heyvandarlıq da geniş yayılmışdır: qoyunçuluq, maldarlıq və ailə təsərrüfatlarında süd məhsulları istehsalı ilə məşğul olunur.

2022-ci ildə kənddə yeni xidmət mərkəzi istifadəyə verilmişdir. Mərkəzdə mağazalar, bərbərxana, dərzi, ət satışı məntəqəsi və qadın salonu fəaliyyət göstərir. Bu obyektlər yeni iş yerləri yaratmaqla kənd əhalisinin məşğulluq səviyyəsini artırmışdır.

Kənddə dövlət proqramları çərçivəsində suvarma arxları təmizlənmiş, yeni su və qaz xətləri çəkilmiş, yollar asfaltlanmışdır. Elektrik və rabitə şəbəkələri yenilənmişdir. Rabitə sistemində fiber-optik kabel çəkilişi həyata keçirilmiş və sürətli internet təmin olunmuşdur.

2022-ci ildə Çərçiboğan kəndində 654 şagird yerlik yeni məktəb binası istifadəyə verilib. Məktəbdə 33 sinif otağı, fizika, kimya, biologiya laboratoriyaları, STEAM kabinəsi, kitabxana və idman zalı mövcuddur. Elektron lövhələr və kompüterləşdirilmiş siniflər təhsilin keyfiyyətini artırmağa xidmət edir.

Kənddə 1983-cü ildən fəaliyyət göstərən uşaq musiqi məktəbi üçün yeni bina tikilmişdir. Burada fortepiano, qarmon, tar, kamança və digər ixtisaslar üzrə tədris aparılır. Məktəbin yetirmələri respublika müsabiqələrində uğurla iştirak edirlər.

Səhiyyə sahəsində kənddə həkim ambulatoriyası fəaliyyət göstərir. Yeni binada terapevt, pediatr və tibb bacıları çalışır. Binada müayinə otaqları, aptek və ilkin yardım avadanlıqları mövcuddur. Ambulatoriya kənd əhalisinin tibbi xidmətə çıxışını təmin edir.

Çərçiboğan kəndi Naxçıvan bölgəsinin zəngin mədəni irsini yaşadan yaşayış məntəqələrindən biridir. Xüsusilə yallı rəqsi burada geniş yayılıb. Kənddə fəaliyyət göstərən "Nurani" yallı ansamblı müxtəlif folklor festivallarında iştirak edir.

Novruz, Qurban və digər milli bayramlar ənənəvi şəkildə qeyd olunur. Toy və yas mərasimlərində qədim adətlər qorunur. Kəndin mədəniyyət evi və kitabxanası əhalinin mədəni tələbatını ödəyir.

Kənd yaxınlığında yerləşən arxeoloji abidələr – "Qazxan" yaşayış yeri və qədim qəbiristanlıq tarixi irsin qorunmasına dəlalət edir.

Seymur Cabbarov İlham oğlu — Vətən müharibəsi şəhidi, kapitan. 2020-ci ildə Füzuli uğrunda gedən döyüşlərdə həlak olub. Ölümündən sonra "Rəşadət" ordeni və bir sıra medallarla təltif edilib.

Pərviz Novruzlu Qorxmaz oğlu — Vətən müharibəsi şəhidi, xüsusi təyinatlı. Şuşa istiqamətində gedən döyüşlərdə şəhid olub. Ölümündən sonra "Şuşanın azad olunmasına görə" medalı ilə təltif edilib.

Aynur Babayeva Arif qızı — Naxçıvan Muxtar Respublikası Ali Məclisinin deputatı. Çərçiboğan inzibati ərazi dairəsini təmsil edir.

Azərbaycan toponimlərinin ensiklopedik lüğəti. I cild. Bakı: Şərq-Qərb, 2007.

Nuhçıxan İA, "Çərçiboğanda xidmət mərkəzi istifadəyə verildi", 2022.

AzərTAc, "Çərçiboğanda şəhidlər bulaq-abidə kompleksi açıldı", 2023.

Azərbaycan Respublikası Dövlət Statistika Komitəsi, 2009 və 2021 məlumatları.

AZƏRTAC, "Şərur yallısı" məqaləsi, 2016.