 |
 |
Kiss.az |  |
 |
WebAssembly — portativ ikili kod formatını və çalışdırıla bilən proqramlar[4] üçün müvafiq mətn formatını, həmçinin bu cür proqramlar və onların əsas mühiti arasında qarşılıqlı əlaqəni asanlaşdırmaq üçün proqram interfeyslərini təyin edən proqramlaşdırma dili.[5][6]
| WebAssembly | |
|---|---|
 | |
| Paradiqmalar | Strukturlu proqramlaşdırma |
| Yaradılma tarixi | 2015[2] |
| Müəlliflər | W3C |
| Tərtibatçılar | W3C, Microsoft, Google, Mozilla, Apple |
| Fayl sonluğu |
.wast və ya .wasm[3] |
| Sonuncu versiyası |
|
| Təsirlənib | asm.js[d], Google Native Client[d] |
| Lisenziya | Apache lisenziyası[d] |
| webassembly.org | |
 Vikianbarda əlaqəli mediafayllar | |
WebAssembly-nin əsas məqsədi veb səhifələrdə yüksək performanslı tətbiqləri istifadəyə verməkdir, lakin o, vebə özəl fərziyyələr irəli sürmür və ya vebə özəl xüsusiyyətlər təmin etmir, ona görə də digər mühitlərdə də istifadə oluna bilər.[7] WebAssembly açıq standartdır[8][9] və istənilən əməliyyat sistemində istənilən dili dəstəkləməyi hədəfləyir[10] və praktikada ən populyar dillərin hamısı artıq ən azı müəyyən səviyyədə dəstəyə malikdir.
2015-ci ildə elan edilən və ilk dəfə 2017-ci ilin martında buraxılan WebAssembly 5 dekabr 2019-cu ildə W3C-nin tövsiyəsi oldu[11][12][13] və 2021-ci ildə ACM SIGPLAN-ın "Proqramlaşdırma Dilləri Proqramı Mükafatı"nı qazandı.[14] W3C Mozilla, Microsoft, Google, Apple, Fastly, Intel və Red Hat şirkətlərinin töhfələri ilə standartı idarə edir.[15][16]
WebAssembly, 1950-ci illərə aid bir termin olan assembler dili anlayışını oyandırmaq üçün adlandırılmışdır. Adı, istifadəçinin veb-brauzeri vasitəsilə veb-sayt istifadəçisinin kompüteri tərəfindən müştəri tərəfində icra ediləcəyi assemblerə bənzər proqramlaşdırmanın gətirilməsini təklif edir. Bunu həyata keçirmək üçün WebAssembly həqiqi assembler dilindən daha çox aparatdan asılı olmayan dil olmalıdır.
WebAssembly ilk dəfə 2015-ci ildə elan edildi[17] və ilk nümayişi Firefox,[18] Google Chrome[19] və Microsoft Edge-də[20] Unity-nin "Angry Bots" oyununu çalışdıra bilməsi idi. Əvvəlki texnologiyalar Mozilla-nın asm.js-i və Google Native Client[21][22] idi və ilk tətbiqi asm.js funksiyalar dəstinə əsaslanırdı.[23] asm.js texnologiyası onsuz da lokal kodun icra sürətini təmin edir[24][25] və WebAssembly-i dəstəkləməyən və ya təhlükəsizlik səbəbi ilə onu söndürən brauzerlər üçün əlverişli alternativ hesab edilə bilər.
2017-ci ilin mart ayında hazıra yaxın məhsulun dizaynının tamamlandığı elan edildi və ilkin test mərhələsi başa çatdı.[26] 2017-ci ilin sentyabr ayının sonunda Safari 11 WebAssembly dəstəyi ilə birlikdə buraxıldı. 2018-ci ilin fevral ayında WebAssembly İşçi Qrupu Əsas Spesifikasiya, JavaScript İnterfeysi və Veb API üçün üç ictimai iş layihəsini dərc etdi.[27][28][29][30]
2019-cu ilin iyun ayında Chrome 75 versiyasına defolt olaraq aktivləşdirilmiş WebAssembly tredləri funksiyası əlavə edildi.[31]
2022-ci ilin aprel ayından WebAssembly 2.0 qaralama statusundadır ki,[32][33] bu da SIMD ilə əlaqəli bir çox təlimat və yeni v128 data tipi, funksiyalar üçün çoxsaylı dəyər döndürmək imkanı və kütləvi yaddaşın işə salınması/kopyalanması xüsusiyyətini əlavə edir.
| C mənbə kodu | WebAssembly .wat mətn formatı | WebAssembly .wasm binar formatı |
|---|---|---|
int factorial(int n) {
if (n == 0)
return 1;
else
return n * factorial(n-1);
}
|
(func (param i64) (result i64)
local.get 0
i64.eqz
if (result i64)
i64.const 1
else
local.get 0
local.get 0
i64.const 1
i64.sub
call 0
i64.mul
end)
|
00 61 73 6D 01 00 00 00
01 06 01 60 01 7E 01 7E
03 02 01 00
0A 17 01
15 00
20 00
50
04 7E
42 01
05
20 00
20 00
42 01
7D
10 00
7E
0B
0B |
WebAssembly is a programming language that has multiple concrete representations (its binary format and the text format). Both map to a common structure.
Its main goal is to enable high performance applications on the Web, but it does not make any Web-specific assumptions or provide Web-specific features, so it can be employed in other environments as well.
While the Web is the primary motivation for WebAssembly, nothing in its design depends on the Web or a JavaScript environment. It is an open standard specifically designed for embedding in multiple contexts, and we expect that stand-alone implementations will become available in the future.
Compile everything to WebAssembly. Run it on any OS or embed it into other languages.
Even discarding the one score where asm.js did better, it executes at around 70% of the speed of native C++ code.
 |
 |
KISS.AZ |  |
 |
|
